Διαχείριση μεγάλων αλλαγών στο Δημόσιο Τομέα.

 

Κάθε προσπάθεια εισαγωγής καινοτόμου τρόπου εργασίας και γενικά κάθε αλλαγή του υφιστάμενου λειτουργικού μοντέλου, συναντά σχεδόν πάντα ισχυρή αντίσταση στην εφαρμογή του. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ο άνθρωπος και περισσότερο ο εργαζόμενος τείνει να αντιστέκεται σε κάθε τι νέο που θα φέρει αλλαγές στον τρόπο εργασίας του και στις συνήθειες του.

Αιτίες αυτής της συμπεριφοράς είναι ο φόβος που κατέχει τον εργαζόμενο ότι η επικείμενη αλλαγή θα φέρει σε αυτόν αρνητικές εξελίξεις, όπως περισσότερη εργασία, ή δυσκολία στην αφομοίωση της αλλαγής, ή πιθανή υποβάθμιση της θέσης του, ή μείωση της αμοιβής του ή και η απόλυση του, καθώς και εάν ο ίδιος έχει την ικανότητα να μάθει και να εξοικειωθεί με την αλλαγή. Οι παραπάνω φόβοι δημιουργούν έντονες αρνητικές στάσεις σε σοβαρές αλλαγές. Είναι τόσο σημαντικό το πως θα πετύχει να γίνει αποδεκτή μια αλλαγή από τους εργαζόμενους, ώστε έχει αναπτυχθεί ολόκληρη επιστημονική έρευνα για την ορθή διαχείριση της αλλαγής.

Κατά τον σχεδιασμό διαχείρισης μιας αλλαγής, λαμβάνονται υπόψιν δύο σημαντικές παράμετροι. Η έκταση της αλλαγής (μικρή, μεσαία ή μεγάλη) και ο χρόνος υλοποίησης της (άμεσα, βαθμιαία).

Έχουμε λοιπόν τους τύπους των παρακάτω αλλαγών.

Προσαρμογή με χαρακτηριστικά την μικρή έκταση και την βαθμιαία υλοποίηση της. Εξέλιξη όπου εδώ η αλλαγή είναι μεγάλη αλλά υλοποιείται βαθμιαία. Ανάπλαση με μικρής έκτασης αλλαγές αλλά με άμεση υλοποίηση της και τέλος επανάσταση με μεγάλης έκτασης αλλαγή του υφιστάμενου τρόπου λειτουργίας και άμεση υλοποίησης της.

Για να γίνει μια αλλαγή αποδεκτή από τους εργαζόμενους, θα πρέπει να υπάρξει ένα κομμάτι των εργαζομένων που θα την υποστηρίξει, θα είναι θετικό απέναντι στην αλλαγή, ενώ για τους υπόλοιπους εργαζόμενους που είναι αντίθετοι, θα πρέπει να τους αποδείξεις ότι τα οφέλη που θα προκύψουν από την υλοποίηση της αλλαγής ή η ζημιά και ο κίνδυνος που θα προκύψουν εάν δεν υλοποιηθεί η αλλαγή, θα υπερβαίνουν τους φόβους και τις επιβαρύνσεις που η αλλαγή αυτή προκαλεί. Ειδάλλως οι  αντιστάσεις θα είναι τόσο ισχυρές που θα προκαλέσουν την ματαίωση της εφαρμογής της αλλαγής.

Τα κείμενα αποτελούν προσωπικές σκέψεις και προτάσεις.

 Γιάννης Κεφαλάς

«Ας γνωρίσουμε τον πληθωρισμό»

 

Ο πληθωρισμός αναφέρεται στην αυξητική τάση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών. Υπάρχει περίπτωση οι τιμές να έχουν κάμψη αλλά αυτό στη σύγχρονη οικονομία είναι σπάνιο. Τα αγαθά και οι υπηρεσίες που διαμορφώνουν τον πληθωρισμό είναι τα ενεργειακά αγαθά, τα είδη διατροφής και τα βιομηχανικά αγαθά.  Επίσης πολύ πιθανόν να ακούτε ότι ο γενικός πληθωρισμός μειώθηκε αλλά ο πυρήνας του πληθωρισμού αυξήθηκε ή δεν μειώθηκε εξίσου. Ο πυρήνας του πληθωρισμού αποτελείται από τα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά, τις υπηρεσίες και τα επεξεργασμένα είδη διατροφής. Κάθε αύξηση του πληθωρισμού έχει επιπτώσεις στη διανομή του πραγματικού εισοδήματος. Επίσης πολλές φορές ο πληθωρισμός αυτοτροφοδοτείται αφού ορισμένες αυξήσεις τιμών (ενεργειακά αγαθά) προκαλούν νέες παραπέρα αυξήσεις.

Ο πληθωρισμός συχνά διαμορφώνεται με βάση τις δυνάμεις της αγοράς χωρίς κυβερνητική παρέμβαση. Όπως μια αυξημένη ζήτηση ενός αγαθού θα οδηγήσει σε αύξηση της τιμής του. Όταν ο πληθωρισμός αυξάνεται από 2 έως 5 % τότε συνήθως δεν χρειάζεται να εφαρμοστούν μέτρα από το κράτος. Με λίγο υψηλότερο προφανώς θα ληφθούν μέτρα σταθεροποιητικής πολιτικής. Σε πολύ υψηλούς πληθωρισμούς (>30%) η οικονομία καταρρέει αφού το νόμισμα χάνει ένα πολύ μεγάλο μέρος της αγοραστικής του δύναμης.  

Μια αύξηση της ζήτησης (π.χ λόγω αύξησης των δημοσίων δαπανών) σε ορισμένα αγαθά ή στο σύνολο της οικονομίας και εφόσον δε μπορεί να καλυφτεί η ζήτηση με αύξηση της εγχώριας προσφοράς ή με εισαγωγές αγαθών, τότε θα αυξηθούν οι τιμές (πληθωρισμός). Σε αυτή την περίπτωση επηρεάζονται και οι εξαγωγές των αγαθών, οι οποίες θα μειωθούν λόγω ακριβότερων τιμών. Αν οι καταναλωτές προσδοκούν ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να αυξάνουν τότε θα υπάρξει πραγματικά αύξηση των τιμών.

Υπάρχει και ο πληθωρισμός που προκαλείται από την πλευρά της προσφοράς του προϊόντος. Εάν αυξηθούν οι μισθοί των εργαζομένων διατηρώντας σταθερή την παραγωγικότητα τους, τότε αυξάνεται το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος. Οι επιχειρηματίες αυτό το μισθολογικό κόστος το μετακυλούν στην τιμή του αγαθού ώστε να μη μειωθεί το περιθώριο κέρδους και η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Είναι η λεγόμενη σπειροειδής εξέλιξη μισθών – τιμών.

Τα κείμενα αποτελούν προσωπικές σκέψεις και προτάσεις.

 Γιάννης Κεφαλάς

«Το βάρος του δημοσίου χρέους»

 

Ένα ερώτημα που έχει απασχολήσει τη δημόσια οικονομική είναι εάν ο δημόσιος δανεισμός θα πρέπει να επιβαρύνει την παρούσα γενεά ή τις μελλοντικές γενεές. Όταν το κράτος δανείζεται για να καλύψει τις δημόσιες δαπάνες θα συνάψει δάνεια με όρους μεγάλης διάρκειας αποπληρωμής. Τότε οι μελλοντικές γενεές θα κληθούν να αποπληρώσουν τα χρεολύσια και τους τόκους αυτών των δανείων, μέσω της φορολογίας τους, δηλαδή με μείωση του εισοδήματος τους και με αφαίρεση ευημερίας.

Υπάρχει η άποψη ότι το βάρος του δανεισμού θα πρέπει να φέρεται από τη γενεά που συνάπτεται ο δανεισμός δηλαδή από την παρούσα γενεά. Η αντίθετη άποψη ισχυρίζεται ότι το βάρος του δημόσιου δανεισμού θα πρέπει να μετακυλίεται στο μέλλον. Όταν λοιπόν μια κυβέρνηση αντιμετωπίζει το θέμα της χρηματοδότησης των δημοσίων δαπανών τότε θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα χρηματοδοτήσει αυτές τις δαπάνες με φορολογία ή με δανεισμό.

Εάν επιβάλει φορολογία τότε η παρούσα γενεά θα επωμιστεί την απώλεια του εισοδήματος της, τη μείωση της κατανάλωσης, τη μείωση της αποταμίευσης και τη μείωση της συνολικής ζήτησης. Αυτό θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της οικονομίας.

Εάν προβεί σε δανεισμό τότε πιθανόν μελλοντικά να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της διόγκωσης του δημοσίου χρέους με όλα τα συναφή θέματα και ταυτόχρονα τα προβλήματα που θα προκύψουν από τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος.

Πάντως σχεδόν πάντα οι πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται με γνώμονα το βραχύ μέλλον και δεν ασχολούνται τόσο με το μακροχρόνιο μέλλον, το οποίο σημαίνει μετακυλίουν τα προβλήματα και την αποπληρωμή στο αβέβαιο μέλλον.

Τα κείμενα αποτελούν προσωπικές σκέψεις και προτάσεις.

 Γιάννης Κεφαλάς

«Ατζέντα 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη»

 

Στα Ηνωμένα Έθνη με το ψήφισμα 70/1 το Σεπτέμβριο του 2015, υιοθετήθηκε η «Ατζέντα 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη» όπου τέθηκαν στόχοι και υποστόχοι βιώσιμης ανάπτυξης. Στην ουσία είναι ένα σχέδιο δράσης που απευθύνεται σε όλα τα έθνη και έχει ως σκοπό να χαράξει βιώσιμες πολιτικές ώστε να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη και ευημερία για τις παρούσες γενεές χωρίς να περιορίζει τις επόμενες γενεές να αναπτυχθούν και να ζήσουν και αυτές με ευημερία. Άρα με τη βιώσιμη ανάπτυξη ζούνε καλά οι παρούσες γενεές αλλά και οι επόμενες.

Στους πρώτους στόχους της ατζέντας είναι η μηδενική φτώχεια και η μηδενική πείνα. Αυτό αφορά την εξάλειψη της φτώχειας σε κάθε μορφή της όπως η πείνα, ο υποσιτισμός, η περιορισμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση και σε άλλες βασικές υπηρεσίες, η κοινωνική διάκριση και ο αποκλεισμός. Να εξαλειφτεί η πείνα, να επέλθει επισιτιστική ασφάλεια, βελτίωση της διατροφής και προώθηση της βιώσιμης γεωργίας.

Η ατζέντα συνεχίζει με τους στόχους της καλής υγείας και ευημερίας όπως και της ποιοτικής εκπαίδευσης. Εδώ περιλαμβάνει τη διασφάλιση υγειών συνθηκών διαβίωσης και προαγωγή της ευημερίας για όλους. Συνεχίζουμε με την πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση από όλους ανεξάρτητα το φύλλο, τη θρησκεία, την οικονομική κατάσταση.

Έπεται η ισότητα των φύλων ώστε οι γυναίκες να σταματήσουν να υφίστανται διακρίσεις και βία σε κάθε γωνιά του κόσμου.

Το καθαρό νερό και η αποχέτευση είναι πολύ σπουδαίος στόχος του ΟΗΕ διότι κάθε χρόνο εκατομμύρια άνθρωποι και ιδίως παιδιά, πεθαίνουν από ασθένειες που συνδέονται με την ανεπαρκή παροχή νερού, την αποχέτευση και την υγιεινή.

Ο στόχος για φτηνή και καθαρή ενέργεια, θέτει τη διασφάλιση της καθολικής πρόσβασης σε προσιτές, αξιόπιστες και σύγχρονες υπηρεσίες ενέργειας, καθώς και τη σημαντική αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα.

 Όσο αφορά την εργασία και την οικονομική ανάπτυξη οι κοινωνίες θα πρέπει να δημιουργήσουν τις συνθήκες εκείνες οι οποίες θα επιτρέψουν στους ανθρώπους να έχουν ποιοτικές θέσεις εργασίας και οι οποίες θα τονώνουν την οικονομία χωρίς ωστόσο να βλάπτουν το περιβάλλον. Οι ευκαιρίες απασχόλησης και οι αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας είναι επίσης απαραίτητες για όλες τις ηλικίες του εργασιακά ενεργού πληθυσμού.

Τα κείμενα αποτελούν προσωπικές σκέψεις και προτάσεις.

 Γιάννης Κεφαλάς

Δημόσιο έλλειμμα και δημόσιο χρέος.

 

Το κράτος έχει έσοδα και δαπάνες. Τα έσοδα του προέρχονται ως επί το πλείστον από τη φορολογία. Φόρους καταβάλουμε όλοι σχεδόν κάθε ημέρα μέσω της κατανάλωσης αγαθών και υπηρεσιών. Είναι το ΦΠΑ το οποίο καταβάλουμε σε κάθε αγορά που πραγματοποιούμε. Φόρους επίσης καταβάλουμε για το εισόδημα που εισπράττουμε. Όπως επίσης για την ακίνητη περιουσία που έχουμε στην κατοχή μας (ΕΝΦΙΑ). Εκτός από τους συνηθισμένους παραπάνω φόρους έχουμε ακόμα φόρους ή δασμούς στις εισαγωγές, άλλους φόρους σε προϊόντα εκτός του ΦΠΑ, φόροι παραγωγής, φόροι κεφαλαίου. Άρα το κράτος θα έχει πολλά και σταθερά έσοδα όταν η συλλογή φόρων αποδίδει, όταν καταπολεμά τη φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή, όταν περιορίζει την παραοικονομία, όταν υπάρχει δίκαιο σύστημα κατανομής των φόρων.

Τα έσοδα που θα συλλέξει το κράτος θα κατευθυνθούν για να καλύψουν τη λειτουργία και υπόσταση του δημοσίου τομέα του κράτους. Με αυτά τα έσοδα το κράτος θα καλύψει τις δαπάνες για την υγεία (νοσοκομεία, περίθαλψη), για την παιδεία, για την άμυνα της χώρας, για την τοπική αυτοδιοίκηση, τη μισθοδοσία, κλπ.

‘Όμως τα έσοδα προορίζονται και για να εξοφλήσει το κράτος δάνεια (χρεολύσια) και τόκους δανείων που είχε συνάψει στο παρελθόν. Δυστυχώς αυτό το χρέος απορροφά σημαντικά ποσά που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στην υγεία ή στην παιδεία ή για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής, όπως παροχές σε ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες.

Όταν όλα τα δημόσια έσοδα του κράτους καλύπτουν όλες τις δημόσιες δαπάνες συμπεριλαμβανομένων των χρεολυσίων (δόσεις δανείων) και των τόκων των δανείων τότε το ακαθάριστο αποτέλεσμα του προϋπολογισμού ή ακαθάριστο ισοζύγιο είναι θετικό και δεν υπάρχει έλλειμμα. Όταν όμως το αποτέλεσμα είναι αρνητικό δηλαδή οι δαπάνες (μη συμπεριλαμβανομένων των χρεολυσίων και των τόκων για δάνεια) είναι υψηλότερες από τα έσοδα τότε έχουμε πρωτογενές έλλειμμα στον προϋπολογισμό του κράτους, δηλαδή χρειαζόμαστε επιπλέον χρήματα για να καλύψουμε το έλλειμμα. Αυτή η χρηματοδότηση του ελλείμματος μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους:

1. Με την κοπή νέου χρήματος από την κεντρική τράπεζα. Εφόσον το κράτος μπορεί να ασκήσει νομισματική πολιτική δηλαδή να επηρεάσει την προσφορά του χρήματος στην αγορά.

2. Με νέο δανεισμό χρημάτων είτε εσωτερικό με έκδοση διαφόρων τίτλων είτε με εξωτερικό δανεισμό, δηλαδή σύναψη δανείων απευθείας από το εξωτερικό. Η χρηματοδότηση των ελλειμμάτων με δανεισμό σημαίνει στην ουσία αύξηση του δημοσίου χρέους γιατί το κράτος χρηματοδοτεί τα ελλείμματα του, δημιουργώντας νέο χρέος στο ήδη υφιστάμενο.

Τα κείμενα αποτελούν προσωπικές σκέψεις και προτάσεις.

 Γιάννης Κεφαλάς

Υγεία και οικονομική ανάπτυξη.

 

Υπάρχει μια πολύ στενή σχέση μεταξύ της καλής υγείας του πληθυσμού και της οικονομικής ανάπτυξης. Με τον όρο υγεία εννοούμε τη φυσική υγεία, την πνευματική υγεία, τη διανοητική υγεία και την κοινωνική υγεία. Η καλή υγεία αυξάνει την οικονομική ευημερία.

Ο εργαζόμενος για να μπορέσει να αξιοποιήσει στο μέγιστο της ικανότητες του είτε είναι φυσικές είτε ψυχικές, θα πρέπει να είναι υγιής. Ο υγιής εργαζόμενος ως ο κυριότερος συντελεστής παραγωγής πετυχαίνει την αύξηση της παραγωγικότητας του και της χρησιμότητας του στην παραγωγική αλυσίδα αφού οι απουσίες από την εργασία μειώνονται, αυξάνεται η προσφορά εργασίας και μειώνεται η πρόωρη συνταξιοδότηση για το εργατικό δυναμικό. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του ιδιωτικού εισοδήματος του και της δυνατότητας να δαπανά μεγαλύτερα ποσά για να αγοράσει υγεία άρα να ζει καλύτερα. 

Με την σειρά της η οικονομική ευημερία με την ανάπτυξη που φέρνει προσφέρει την δυνατότητα για περισσότερες δημόσιες επενδύσεις στις υπηρεσίες υγείας και στην καλυτέρευση του αγαθού της υγείας. Υπάρχει ένας ενάρετος κύκλος μεταξύ υψηλών ρυθμών οικονομικής ευημερίας και υγείας.

Κάθε άνθρωπος ξεκινά τη ζωή του με ένα αρχικό  κεφάλαιο υγείας το οποίο φθείρεται όσο αυξάνεται η ηλικία. Η σωστή διατροφή, η ένδυση, η στέγη και η πρόσβαση στις ιατρικές υπηρεσίες αυξάνουν το προσδόκιμο ζωής, μειώνουν την παιδική θνησιμότητα και  διατηρούν υψηλό επίπεδο υγείας στο πληθυσμό.

Η καλή υγεία σε συνδυασμό με κοινωνική ευημερία αυξάνει τη δυνατότητα του ατόμου να αισθάνεται ότι μπορεί να συνεχίζει να προσφέρει εργασιακά σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Τα κείμενα αποτελούν προσωπικές σκέψεις και προτάσεις.

 Γιάννης Κεφαλάς