Δημόσιο έλλειμμα και δημόσιο χρέος.

 

Το κράτος έχει έσοδα και δαπάνες. Τα έσοδα του προέρχονται ως επί το πλείστον από τη φορολογία. Φόρους καταβάλουμε όλοι σχεδόν κάθε ημέρα μέσω της κατανάλωσης αγαθών και υπηρεσιών. Είναι το ΦΠΑ το οποίο καταβάλουμε σε κάθε αγορά που πραγματοποιούμε. Φόρους επίσης καταβάλουμε για το εισόδημα που εισπράττουμε. Όπως επίσης για την ακίνητη περιουσία που έχουμε στην κατοχή μας (ΕΝΦΙΑ). Εκτός από τους συνηθισμένους παραπάνω φόρους έχουμε ακόμα φόρους ή δασμούς στις εισαγωγές, άλλους φόρους σε προϊόντα εκτός του ΦΠΑ, φόροι παραγωγής, φόροι κεφαλαίου. Άρα το κράτος θα έχει πολλά και σταθερά έσοδα όταν η συλλογή φόρων αποδίδει, όταν καταπολεμά τη φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή, όταν περιορίζει την παραοικονομία, όταν υπάρχει δίκαιο σύστημα κατανομής των φόρων.

Τα έσοδα που θα συλλέξει το κράτος θα κατευθυνθούν για να καλύψουν τη λειτουργία και υπόσταση του δημοσίου τομέα του κράτους. Με αυτά τα έσοδα το κράτος θα καλύψει τις δαπάνες για την υγεία (νοσοκομεία, περίθαλψη), για την παιδεία, για την άμυνα της χώρας, για την τοπική αυτοδιοίκηση, τη μισθοδοσία, κλπ.

‘Όμως τα έσοδα προορίζονται και για να εξοφλήσει το κράτος δάνεια (χρεολύσια) και τόκους δανείων που είχε συνάψει στο παρελθόν. Δυστυχώς αυτό το χρέος απορροφά σημαντικά ποσά που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν στην υγεία ή στην παιδεία ή για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής, όπως παροχές σε ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες.

Όταν όλα τα δημόσια έσοδα του κράτους καλύπτουν όλες τις δημόσιες δαπάνες συμπεριλαμβανομένων των χρεολυσίων (δόσεις δανείων) και των τόκων των δανείων τότε το ακαθάριστο αποτέλεσμα του προϋπολογισμού ή ακαθάριστο ισοζύγιο είναι θετικό και δεν υπάρχει έλλειμμα. Όταν όμως το αποτέλεσμα είναι αρνητικό δηλαδή οι δαπάνες (μη συμπεριλαμβανομένων των χρεολυσίων και των τόκων για δάνεια) είναι υψηλότερες από τα έσοδα τότε έχουμε πρωτογενές έλλειμμα στον προϋπολογισμό του κράτους, δηλαδή χρειαζόμαστε επιπλέον χρήματα για να καλύψουμε το έλλειμμα. Αυτή η χρηματοδότηση του ελλείμματος μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους:

1. Με την κοπή νέου χρήματος από την κεντρική τράπεζα. Εφόσον το κράτος μπορεί να ασκήσει νομισματική πολιτική δηλαδή να επηρεάσει την προσφορά του χρήματος στην αγορά.

2. Με νέο δανεισμό χρημάτων είτε εσωτερικό με έκδοση διαφόρων τίτλων είτε με εξωτερικό δανεισμό, δηλαδή σύναψη δανείων απευθείας από το εξωτερικό. Η χρηματοδότηση των ελλειμμάτων με δανεισμό σημαίνει στην ουσία αύξηση του δημοσίου χρέους γιατί το κράτος χρηματοδοτεί τα ελλείμματα του, δημιουργώντας νέο χρέος στο ήδη υφιστάμενο.

Τα κείμενα αποτελούν προσωπικές σκέψεις και προτάσεις.

 Γιάννης Κεφαλάς