Οι λόγοι για τους οποίους τίθεται ζήτημα για τη βιωσιμότητα του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος και τρόποι που θα μπορούσε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά του.

 

Στο παρελθόν το ασφαλιστικό σύστημα στην Ελλάδα χαρακτηριζόταν από κατακερματισμό με την ύπαρξη πολλών αυτοτελών φορέων ασφάλισης.

Σήμερα, μετά τις τελευταίες νομοθετικές παρεμβάσεις, το ασφαλιστικό σύστημα στηρίζεται σε ένα μοναδικό φορέα τον ΕΦΚΑ. Η σύνταξη αποτελείται από την εθνική σύνταξη, η οποία δεν χρηματοδοτείται από τις ασφαλιστικές εισφορές αλλά απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό και  την ανταποδοτική σύνταξη όπου χρηματοδοτείται από τις ασφαλιστικές εισφορές του εργαζομένου σε όλη την διάρκεια του εργασιακού του βίου.

Η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού μας συστήματος ήταν σε κίνδυνο και αποφασίστηκαν νομοθετικές παρεμβάσεις με την ίδρυση του ΕΦΚΑ. Η πρόσφατη οικονομική κρίση καθώς και οι μετέπειτα κρίσεις, δημιούργησαν μεγάλα ελλείματα στον κρατικό προϋπολογισμό ώστε το κράτος να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του στο ασφαλιστικό σύστημα. Η κακή διαχείριση των αποθεματικών των φορέων κοινωνικής ασφάλισης δημιούργησε ελλείματα στα ασφαλιστικά ταμεία. Η ανασφάλιστη εργασία στερεί από τα ταμεία έσοδα μέσω των εισφορών των εργαζομένων και εργοδοτών. Η εισφοροδιαφυγή μειώνει τα έσοδα του κράτους. Τέλος η δυσμενέστατη εξέλιξη του φαινομένου της γήρανσης του πληθυσμού. Αυξάνεται ο αριθμός των ασφαλισμένων που λαμβάνουν σύνταξη λόγω μείωσης της θνησιμότητας και αύξηση του προσδόκιμου ζωής, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται ο πληθυσμός των ατόμων που εργάζονται λόγω της υπογεννητικότητας.

Το σύστημα αυτό θα μπορούσε να αντικατασταθεί από ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστημα που θα στηριζόταν σε τρείς πυλώνες. Στον πρώτο πυλώνα ο κρατικός, υποχρεωτικός με βάση το αναδιανεμητικό σύστημα. Στον δεύτερο πυλώνα ασφάλιση με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, με την δυνατότητα ο ασφαλισμένος να επιλέγει μεταξύ κρατικού ή ιδιωτικού φορέα και τρίτος πυλώνας αυστηρός ιδιωτικός προαιρετικός και με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα. Ειδικότερα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν ώστε να ενισχυθεί η βιωσιμότητα του, χωρίς όμως να αυξάνει την ευημερία είναι η αύξηση των ορίων ηλικίας ανάλογα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αύξηση εισφορών εργαζομένων και εργοδοτών, μείωση ποσοστών αναπλήρωσης αναλογικής σύνταξης. 

Τα κείμενα αποτελούν προσωπικές σκέψεις και προτάσεις.

 Γιάννης Κεφαλάς